Kolaps SSSR-a Bio je Jedna od Najboljih Stvari za Životnu Sredinu
Ako proučavate ekonomske istorije Sovjetskog Saveza, otkrićete da je mali dio „privatnog“ sektora koji je bio dozvoljen postojao u poljoprivredi. Mali privatni posjedi, koji su činili samo 3 odsto obradive površine, proizvodili su između 39 i 66 odsto ukupne proizvodnje krompira, povrća, mesa, mlijeka i jaja. Ostatak zemlje i proizvodnje dolazio je sa državnih ili kolektivnih farmi. Ova činjenica se koristi kao argument da je efikasnost privatnog sektora neuporedivo veća u odnosu na javni sektor. Međutim, čak ni privatne farme u SSSR-u nisu bile efikasne u poređenju sa farmama u drugim zemljama.
Kada se SSSR raspao, poljoprivredna proizvodnja se takođe urušila. Uvoz hrane sa Zapada, međutim, naglo je porastao. Kako je jedan naučnik primijetio, „strana hrana, sirova i prerađena, preplavila je ruska tržišta.“ Hektari obradive zemlje su napušteni i prekriveni šumom i biljkama – nešto što možemo smatrati direktnim ekološkim benefitom.
Međutim, postojao je i indirektan ekološki benefit. Rast šuma i zeljastih biljaka omogućava sekvestraciju ugljenika. Sekvestracija ugljenika putem rasta šuma je proces u kojem rastuća stabla apsorbuju ugljen-dioksid iz atmosfere, pretvaraju ga u biomasu putem fotosinteze i skladište ga u svojim tkivima, čime ublažavaju efekte gasova sa efektom staklene bašte i doprinose borbi protiv klimatskih promjena. Obim napuštanja zemljišta u bivšem SSSR-u bio je toliko značajan da neki naučnici tvrde da je bio dovoljno velik da utiče na kontinentalne i globalne bilanse ugljenika. U suštini, stvorio je „ponor ugljenika“ koji je ublažio dio rasta globalnih emisija gasova sa efektom staklene bašte.
Koliko je to bio značajan ponor ugljenika?
Jedna studija pokazuje da je apsorpcija ugljenika u Rusiji, Bjelorusiji i Ukrajini između 1990. i 2017. godine iznosila 1 gigaton ugljenika. Druga studija, koja se fokusirala samo na Rusiju i Kazahstan, došla je do sličnih zaključaka i naglasila njegovu važnost ističući da je količina apsorbovanog ugljenika bila dovoljna da „godišnje kompenzuje oko 36 odsto i 49 odsto trenutnih emisija fosilnih goriva u Rusiji i Kazahstanu, respektivno.“
Ove proporcije sugerišu da je kolaps SSSR-a predstavljao izuzetno jeftinu „klimatsku politiku“ ublažavanja promjena. Zapravo, ovo ublažavanje je bilo ekonomska korist, a ne trošak (tj. današnje politike ublažavanja klimatskih promjena zahtijevaju ogromne troškove koji se opravdavaju samo smanjenjem zagađenja).
Statistike o prihodima u sovjetskim zemljama obično su preuveličavale stvarno stanje, što je česta praksa u komunističkim državama, tako da post-kolaps pad nije bio tako izražen, a oporavak je uslijedio relativno brzo. Od tada, životni standardi su premašili prethodne nivoe. Shodno tome, kolaps SSSR-a je vjerovatno podstakao ekonomski razvoj i istovremeno doprinio ublažavanju klimatskih promjena.
A evo i dodatne doze optimizma: to bi se moglo ponoviti!
Naravno, Sovjetski Savez ne može ponovo propasti. Međutim, postoje stotine agrarnih subvencionih politika koje podstiču prekomjernu upotrebu zemljišta. Na primjer, podaci OECD-a o državnoj podršci različitim poljoprivrednim sektorima pokazuju da su nivoi državne podrške visoki i da rastu. Eliminisanje ovih subvencija značilo bi da bi poljoprivredne firme morale promijeniti metode rada i koristiti manje zemljišta. To bi omogućilo ponavljanje efekta koji se desio nakon kolapsa SSSR-a, uz dodatnu korist rasterećenja poreskih obveznika koji trenutno finansiraju te subvencije.
Zapravo, isti OECD podaci pokazuju da evropske države podstiču stočarstvo mnogo više nego druge vrste poljoprivrede. Rezultat toga je povećana proizvodnja iz ovog sektora u odnosu na ostale – a upravo stočarstvo ima veliki udio u globalnim emisijama gasova sa efektom staklene bašte (posebno kada se uporedi sa količinom kalorija koje proizvodi). Ukidanje subvencija obeshrabrilo bi ovu posebno zagađujuću aktivnost, dok bi istovremeno rasteretilo poreske obveznike koji sada finansiraju neefikasne proizvođače.
Jednostavna lekcija
Iz svega ovoga proizilazi jednostavna lekcija: nisu sve politike ublažavanja klimatskih promjena zasnovane na većoj intervenciji države ili državnim rješenjima. Neke, koje mogu biti vrlo efikasne, zahtijevaju samo da se vlade povuku.
Ovaj članak objavili su Vincent Gelosoi American Institute for Economic Research, pod licencom Creative Commons Attribution 4.0 International License. Originalni tekst možete pronaći ovdje.